Het nieuwe Top 40 Hitdossier is net verschenen, en ook deze 14e editie is weer een welkome aanvulling op mijn collectie van muziekboeken.
Naast een geactualiseerde versie van de artiestenlijst en de bijbehorende Top 40 hits (en tips), bevat dit belangrijke naslagwerk ook:
- Decenniumoverzichten, o.a. met aparte lijsten voor man/vrouw/groep/nl acts.
- Alarmschijven
- Nummer 1 hits, erg handig om te zien wat de nummer 1 hit was op een bepaalde (geboorte)datum.
- En vele extra lijsten, zoals:
- 100 grootste hits
- 100 grootste Nederlandstalige hits
- 100 succesvolste acts
- Acts met meeste hits
- Langsgenoteerde hits
- Hits langste op 1 gestaan
- Hits binnenkomen op 1
- en nog veel meer.
Fraaie vormgeving
Deze editie van het Hitdossier ziet er goed verzorgd uit, en de vele informatieve pagina’s zijn hier en daar gedecoreerd met vele single hoesjes en top 40 lijstjes. Ook valt het kleurgebruik op, o.a. voor het onderscheiden van de verschillende decenniums, en het markeren van de grootste hits in het hoofdregister.
Prehistorische hits ontbreken nog steeds
In edities 3 tot en met 9 van het Hitdossier werd gebruik gemaakt van oude muzieklijsten (o.a. Muziek Expres) om ook de populariteit van pre-Top 40 hits (voor 2 januari 1965) in kaart te brengen. De data van deze zogenaamde prehistorische hits was niet perfect, o.a. door de combinatie van verschillende bronnen met verschillende periodieke uitgaven (maandelijks, twee-wekelijks etc.), maar het voorkwam dat carrières van acts zoals Elvis en de Beatles maar ten dele vertegenwoordigd waren, zoals in de latere edities.
Wellicht heeft dit te maken gehad met een verschuiving van opzet. Zo verschenen de eerste 7 edities (1977-1998) als Hit Dossier, en werd bij de 8e editie de titel veranderd in Top 40 Hitdossier, waardoor de weergave van de prehistorische (niet-Top 40) hits minder vanzelfsprekend leken.
Enfin, ik mis deze prehistorische hits nog steeds, en wat mij betreft hadden deze weer in dit naslagwerk kunnen worden weergegeven.
Vertekend puntensysteem: de Top 40-score
Helaas is nog steeds een deel van de (boeiende) extra overzichtslijsten (o.a. meest succesvolle acts, grootste hits per decennium, etc.). gebaseerd op een imperfect puntensysteem, de zogenaamde Top 40-score. Deze score komt overeen met de optelsom van de wekelijkse punten die zijn toegekend aan liedjes die in de Top 40 hebben gestaan: 1 punt voor 1 week op plek 40, 2 punten voor 1 week op plek 39, …. en 40 punten voor 1 week op 1.
Met deze eenvoudige methode kun je veel leuke lijstjes maken, maar het geeft daarmee wel een vertekend beeld omdat dit puntensysteem imperfect is.
Idealiter is de populariteit van een liedje in een jaarlijst etc., gebaseerd op verkoop-(of streaming) cijfers, wat volgens mij ook de basis is voor de samenstelling van al die wekelijkse Top 40 lijsten sinds 1965. Enfin, omdat vermoedelijk deze verkoopcijfers niet meer volledig te achterhalen/vergelijken zijn, biedt dit puntensysteem een uitkomst.
Echter, dit puntensysteem gaat hierbij uit van een lineaire verdeling (rechte lijn in een grafiek) terwijl de verkoopcijfers hoogstwaarschijnlijk volgens de Wet van Zipf verdeeld zijn (kromme lijn). Denk hierbij ook aan andere verdelingen, zoals lijsten van inwonertallen van Amerikaans steden of stemmen op Top 2000 liedjes. Zie bijvoorbeeld deze grafiek om het verschil duidelijker te maken:
Bij een lineaire verdeling zou een nummer 1 hit in 1 week 40 punten krijgen (slechts 1 punt meer dan de nummer 2), terwijl bij een Zipf verdeling dit verschil doorgaans veel groter is. Nummer 1 hits lijken hierbij bijvoorbeeld flink te worden benadeeld. Ook zorgt dit puntensysteem ervoor dat elk jaar eenzelfde aantal punten te verdelen is, wat (waarschijnlijke) grote verschillen in jaarlijkse verkoopcijfers kan verbergen. Enfin dit alles zorgt voor een vertekend beeld, waardoor die op punten gebasserde lijstjes, hoewel boeiend, niet betrouwbaar lijken.
Conclusie
Enfin, ondanks deze eh, verbeterwensen, is deze 14e editie van het Top 40 Hitdossier weer een fantastisch boek, waar ik de komende maanden/jaren weer met veel plezier in ga bladeren. Misschien is het wel het belangrijkse muziekboek in mijn collectie, omdat ik dankzij de eerdere edities zoveel heb geleerd, en zoveel nieuwe artiesten en liedjes heb kunnen ontdekken. Het is een update van een geweldige boekenserie die al 10 edities met me meereist op mijn ontdekkingsreis door de popmuziek.